10. CON TRẺ HỌC RẤT NHIỀU TÀI NĂNG NGHỆ THUẬT LÀ LỢI NHIỀU HAY HẠI NHIỀU?
Một môn thông thì trăm môn đều thông [1]
Cô giáo Dương vô cùng yêu thích thư pháp, cô học Khải Thư (một thể của chữ Hán) cũng đã học được hơn mười năm. Bởi vì cô Dương thâm nhập một môn thư pháp cho nên sức định và công phu nhẫn nại của cô đã thành tựu cho cô năng lực quan sát đối với nghệ thuật cũng vô cùng nhạy bén. Do đó, khi cô Dương học tập chữ Triện văn (một lối viết chữ Hán cổ) thì có thể khế nhập rất nhanh chóng. Cô Dương học vẽ tranh cổ cũng học rất nhanh. Bởi vì cô giáo đối với việc chấp bút như thế nào, làm sao để vận dụng nét từ thô đến tinh đã vô cùng thoải mái, đối với sự cảm nhận về cái đẹp, cô cũng đặc biệt nhạy bén. Cho nên thầy giáo dạy vẽ tranh cổ lúc dạy học cho cô thì cảm thấy cô tiến bộ thần tốc. Khi cô giáo học ghi âm, học quay phim chụp ảnh, tốc độ tiến bộ cũng khiến cho những vãn bối chúng tôi cảm thấy ngạc nhiên và xấu hổ.
Cô Dương bốn mươi mấy tuổi mới bắt đầu học vi tính, thế nhưng tôi nhìn thấy cô Dương học máy tính thì rất bội phục. Khi cô thấy điều gì chưa rõ ràng thì có thể chiến đấu với cái máy tính 3, 4 giờ đồng hồ. Ngày hôm sau tôi từ trong phòng đi ra, cô Dương vẫn còn ngồi ở đó gõ gõ, điều này tôi làm không được. Cũng bởi do có tính bền bỉ này nên giúp cho cô khi học tập bất kỳ thứ gì cũng đặc biệt hiệu quả.
Vì sao Cô Dương có thể có sức nhẫn nại như vậy? Từ trong việc học thư pháp mà rèn luyện ra. Vì sao cô Dương học các môn nghệ thuật khác thì tốc độ đều nhanh như vậy? Bởi vì cô đã đem tất cả thái độ và sự tinh tuý, sức mê hoặc với nghệ thuật đều nạp hết vào trong tâm mà tự thông hiểu đạo lý rồi.
Cho nên, học tài năng nghệ thuật không được học tạp, tạp rồi thì cái gì cũng chẳng chuyên. Bạn học một môn nghệ thuật là nói một môn thâm nhập, ngoài việc có thể học tốt môn nghệ thuật này ra thì tất cả thái độ chính xác trong học tập cũng được hình thành. Những thứ như sức nhẫn nại, nghị lực, sức tập trung cũng có thể dùng vào việc học tập bất kỳ thứ gì sau này. Bởi vì ngay trong lúc học tập môn nghệ thuật này, độ nhạy cảm đối với toàn thể nghệ thuật sẽ đặc biệt cao. Mặc dù cô Dương chưa từng học môn thiết kế đồ hoạ trang web, thế nhưng chỉ cần vừa nhìn thấy thì có thể nhìn ra được chỗ nào không phối hợp được, chỗ nào không tốt, rất nhiều người chuyên nghiệp cũng không thể không bội phục, đây chính là hiệu quả của một môn thâm nhập của cô Dương.
Do đó, để con cái học nghệ thuật thì đừng học quá nhiều. Thành tựu của tài năng cũng giống như việc đào giếng, hôm nay bạn bạn mở 100 miệng giếng cũng không tìm thấy nước, nhưng nếu là một miệng giếng mà bạn đào tới đáy thì nguồn nước sẽ tuôn ra. Nguồn nước của một miệng giếng này là do nguồn nước từ bốn phương tám hướng đổ dồn về mà thành, ý nói rằng bạn có học những tài năng nghệ thuật nào đi chăng nữa thì sẽ nhìn được đơn giản hơn. Trẻ nhỏ muốn học tốt tài năng nghệ thuật thì trước hết phải cắm gốc rễ đức hạnh cho thật tốt, người xưa nói: “Đức tài vẹn toàn” [2], đức là ở trước, tài là ở sau, nếu như một người rất có tài năng mà không có đức hạnh, thì sẽ có kết quả như thế nào? Cả đời này của họ có thể sẽ bị tài năng của chính mình hại chết.
Học tạp mà không theo tiến độ, chỉ làm đầu óc hỗn loạn chẳng ích chi.
Chướng ngại lớn nhất của người thời nay trong việc học tập chính là học tạp, tham nhiều, Sách “Lễ Kí – Học Kí” nói: “học tạp mà không theo tiến độ, chỉ làm đầu óc hỗn loạn chẳng ích chi” [3]. Nếu như bạn để chúng học cả đống lớn, tâm của chúng sẽ bị tán loạn; tâm đã tán loạn rồi thì làm sao có thể thâm nhập được một môn học vấn với tài năng nghệ thuật! Trẻ nhỏ hiện nay học rất nhiều, nhưng học đến sau cùng vô cùng hận cha mẹ, rất không hoan hỉ với sự an bài từng chút từng chút một của cha mẹ, ngay cả trong lòng còn không hoan hỉ, có oán hận thì chúng có học tốt được một môn tài năng nghệ thuật này hay không? Khổng Phu Tử nói: “người giỏi giang, chẳng bằng người có niềm vui” [4], chúng làm việc này là hoan hỉ mà làm, bạn sẽ không phải thúc ép chúng, chúng cũng sẽ tiếp tục mà thâm nhập. Cũng giống như chúng ta thật sự hiểu rõ chỗ tốt của học vấn đối với bản thân thì có còn phải chờ cha mẹ, chờ thầy cô ở bên cạnh thúc giục nữa không? Khi chúng rất tập trung rồi, khi chúng có thể cảm nhận được sự trưởng thành của chính mình, tự mình có thể đột phá được tất cả thì sự hoan hỉ trong tâm đó sẽ tự nhiên mà dâng trào lên.
Một môn thâm nhập mới có thể thật sự thành tựu
Đúng là cũng phải dũng mãnh tinh tấn học tập một môn thâp nhập thì mới có thể không ngừng nâng cao năng lực của chính mình, mà cô Dương chính là tấm gương tốt về một môn thâm nhập. Bậc đức cao vọng trọng trong giới thư pháp Đài Loan là lão tiên sinh Khải Công, hiện nay ông đã là bậc cao niên 70 tuổi mà vẫn đang dụng công phu vào làm những việc thấp kém nhất, đó là sao chép. Ông đem chữ viết của những nhà thư pháp nổi danh, đặt xuống phía dưới dùng tấm kính để chặn lên rồi sao chép từng chút từng chút. Ông rất sợ còn có một chút tư tưởng của chính mình ở trong đó mà không có cách gì khế nhập được cảnh giới bút pháp của các cao nhân như Vương Hi Chi, Âu Dương Tuân, cho nên phải buông xuống bản thân. Rất nhiều người cầu học đều đến nói với ông:
– Mỗi ngày tôi luyện mấy vạn chữ, luyện cũng được cả chồng giấy, vô cùng nỗ lực.
Thế nhưng lão tiên sinh Khải Công nói với họ:
– Bản chữ của các vị luyện được rất nhiều vậy đó nhưng mỗi ngày luyện rất nhiều bản chữ không giống nhau, chữ không như nhau, cũng giống như bắn cung vào bia, bắn một vạn phát cũng không vào tâm; nhưng tôi chỉ bắn một phát thì một phát này cũng sẽ vào tâm, một phát này hữu hiệu hơn một vạn phát của quý vị.
Học tập thì đừng tham nhiều, đừng học tạp, Thầy giáo Lý Truyền Quân nói: lúc thầy ấy sao chép, một ngày chỉ sao chép một chữ.
Bây giờ mọi người muốn nâng cao học vấn, nâng cao tài năng thì nhất định phải đi theo lối xưa, nếu không thì không có cách gì khế nhập, nguyên nhân là ý kiến của chính mình quá nhiều. Nghệ thuật của người xưa rất là cao thâm, hiện nay cũng nhanh chóng đoạn tuyệt mất rồi, bởi vì học tập hiện nay nhấn mạnh chính là một lúc học thật nhiều, cho nên không có cách gì khế nhập công phu chân thật.
[1] Nhất môn thông bách môn thông 一門通百門通
[2] Đức tài kiêm bị :「德才兼備」
[3] Tạp thi nhi bất tôn, tắc hoại loạn nhi bất tu 「雜施而不孫,則壞亂而不修」
[4] Hảo chi giả, bất như lạc chi giả 「好之者,不如樂之者」