23. CON TRẺ KHÔNG TRÂN QUÝ THỜI GIAN THÌ PHẢI LÀM SAO?
Phải dùng phương tiện khéo léo để mở đường chỉ lối
Trẻ nhỏ không biết trân quý thời gian, chúng ta phải nên hướng dẫn như thế nào? Có một người cha phát hiện con của ông cả ngày chơi bời lêu lổng, người làm cha đã không lập tức đi ngăn cấm cậu bé. Có một ngày, người cha cầm lấy một chiếc gậy dài 80 cm đến trước mặt đứa con rồi nói với con rằng:
– Con à, cuộc đời của một người cũng giống như khúc gỗ này vậy, khoảng tám mươi năm gì đó; hai mươi năm đầu đang học tập, không có sự giúp đỡ gì đối với gia đình và xã hội, khoảng thời gian này không có cống hiến, chúng ta phải loại bỏ nó đi, cắt bỏ một phần.
Nói xong, ông cầm lấy cái rìu, chặt đứt đi 20cm đầu tiên. Tiếp theo ông lại nói:
– Cuộc đời sau tuổi sáu mươi, thân thể già yếu, cũng không có sức lực để làm việc, cho nên hai mươi năm phía sau cũng phải bỏ đi.
Nói xong, lại chặt đứt đi 20cm của khúc gỗ. Người cha lại tiếp tục nói:
– 40 cm còn lại này, lại có một phần ba mất vào ngủ nghỉ, cho nên phải chặt đoạn này.
Trong quá trình chặt, trong tâm con trai ông cảm giác được từng cơn chấn động. Tiếp theo người cha lại nói:
– Mỗi ngày ngoài thời gian ăn cơm, còn có bao nhiêu việc chẳng liên quan, chẳng quan trọng, lại lãng phí rất nhiều thời gian, cho nên lại phải chặt một đoạn.
Khi người cha định chặt xuống tiếp thì đứa con đã nói với cha rằng:
– Thưa cha, cha không phải chặt nữa, con biết lỗi rồi ạ.
Người cha nói:
– Con chưa biết đâu, cả đời này con không biết bao nhiêu lần sinh bệnh, phải tiêu tốn thời gian nằm trên giường, đoạn này cũng không được tính.
Đứa con cảm ngộ được rồi, đã quỳ xuống hướng về người cha. Người cha đã nói với con:
– Con xem, cuộc đời chỉ còn lại một khoảng thời gian ngắn ngủi như thế, có thể thật sự làm được việc có ý nghĩa, có thể thật sự hiếu thuận cha mẹ, phụng hiến cho xã hội, phụng hiến cho đất nước; đã ngắn ngủi như thế đó, con còn lãng phí, quá ư là không nên rồi.
Vừa mới bắt đầu phải để cho chúng lập định chí hướng trước
Rất nhiều trẻ nhỏ đọc kinh, huân tập học vấn Thánh Hiền, bạn hỏi chúng vì sao phải đọc sách? Chúng sẽ nói:
– Con phải làm Thánh nhân, đọc sách chí ở Thánh Hiền.
Thầy cô giáo quy định cho bọn trẻ vào 7 giờ sáng mỗi ngày phải đọc tụng “Đệ Tử Quy”, cho nên bọn trẻ đều là 6 giờ 30 sáng đã thức dậy, từ đó mà dưỡng thành thói quen dậy sớm cho trẻ nhỏ. Có đứa bé trong dịp Tết đi ngủ muộn hơn, mẹ của nó sợ con ngủ không đủ nên đã điều chỉnh đồng hồ báo thức trễ một tiếng đồng hồ. Kết quả buổi sáng khi đứa bé tỉnh dậy, nhìn thấy đồng hồ báo thức mới hơn 5 giờ, cho nên lại tiếp tục ngủ. Sau đó cảm thấy có vấn đề, bởi vì con người đều có đồng hồ sinh lý, do đó nó đã đi ra ngoài, vừa nhìn thấy đã gần 8 giờ rồi, đứa bé liền khóc lớn lên, nói tại sao đã gần 8 giờ rồi còn không gọi con dậy đọc “Đệ Tử Quy”? Đứa bé từ nhỏ đã dưỡng thành thói quen tốt, hơn nữa điều này còn bao gồm cả lòng cung kính của nó đối với thầy giáo, không dám quên cam kết của nó đối với lời nói của mình. Mặc dù đứa bé ngủ ít hơn một chút, nhưng trái lại đã hình thành được phương thức sinh hoạt có quy luật, thậm chí là thái độ cung kính đối với thầy giáo, cung kính đối với học vấn.
Nắm bắt cơ hội, phụ huynh và thầy cô giáo phối hợp dạy dỗ
Có một đứa bé buổi sáng lúc đánh răng rửa mặt, ở trong đó cứ mài mài cọ cọ rất mất thời gian, mẹ của nó thấy nó cứ tiếp tục như vậy thì nhất định sẽ bị trễ giờ. Thế nhưng vẫn phải án binh bất động, đến trường thì đúng là bị trễ giờ thật. Bởi vì con trai bị trễ học mà không sớm lên tham gia nghi thức chào cờ được, nên người mẹ nghĩ rằng đứa bé nhất định sẽ bị thầy giáo phê bình. Đến buổi trưa, đứa bé về đến nhà, vừa nhìn đã thấy trên khuôn mặt của đứa không có chút gì xấu hổ, đã nói lên rằng thầy giáo không hề xử phạt, không hề phê bình nó. Chiều hôm đó, người mẹ đã gọi điện thoại cho thầy giáo, nói với thầy giáo rằng:
– Thưa Thầy, hôm nay con trai tôi đi học muộn ạ.
Thầy giáo vừa nghe xong, lập tức nói với phụ huynh:
– Không vấn đề gì đâu, không vấn đề gì đâu!
Người mẹ liền trả lời rằng:
– Tại sao lại không vấn đề gì ạ? Rất có vấn đề! Con đến muộn, nếu không lập tức nói cho nó biết thì nó sẽ dưỡng thành thói quen xấu.
Thầy giáo này nói:
– Tôi còn tưởng chị gọi điện đến để muốn giải thích với thầy giáo vì sao con đi muộn chứ.
Tiếp đó phụ huynh này đã nói với thầy giáo:
– Xin Thầy hãy phê bình, xử phạt nó thật nghiêm khắc, để cho nó có sự cảnh giác.
Kết quả thầy giáo trả lời:
– Thời đại này vẫn còn phụ huynh đến đòi phê bình, đến đòi xử phạt, tôi đã không còn thấy nhiều nữa rồi.
Thầy giáo vừa cười vừa hứa rằng:
– Được được được! Chiều nay tôi nhất định sẽ phê bình nó nghiêm khắc.
Sau giờ học buổi chiều, đứa bé này vừa bước vào trong nhà, lập tức đi tìm đồng hồ báo thức. Tại sao phải tìm đồng hồ báo thức? Ngày mai không được đến trễ nữa. Đứa bé điều chỉnh thời gian đến 6 giờ rưỡi thì trong lòng mới an tâm. Người mẹ nhìn thấy nên đi đến nói với đứa bé:
– Bây giờ con điều chỉnh đến 6 giờ rưỡi, đợi một chút đến giờ ăn cơm thì chuông đồng hồ sẽ reo lên; con nên ăn cơm xong, đợi qua sáu giờ rưỡi rồi mới điều chỉnh thì sáng mai chuông sẽ reo, bởi vì đồng hồ báo thức có mười hai tiếng, một ngày có hai lần 6 giờ rưỡi.
Trẻ nhỏ không chỉ tiếp nhận được giáo dục, mà còn học được kỹ thuật điều chỉnh chuông đồng hồ, từ đó về sau nó đều tự mình thức dậy, tự mình sắp xếp thời gian, và cũng không bị đến trễ nữa. Hơn nữa bất luận đi đến đâu nó cũng mang theo chiếc đồng hồ báo thức nhỏ của mình. Cho nên, ở ngay trong giáo dục, thận trọng ngay từ đầu rất quan trọng, lần đầu tiên phạm lỗi đã có thể sửa lỗi cho chúng thì cả đời chúng có lợi ích, chúng ta đối với việc trân quý thời gian của trẻ nhỏ cũng phải nắm bắt được cơ hội mà dạy dỗ.
Đời người quan trọng nhất chính là nắm bắt được thời gian học tập giáo huấn của Thánh Hiền
Tôi đến Hải Khẩu ở đó hơn 4 tháng, có một thể hội rất sâu sắc, đời người có một điều ân hận, chính là khi bạn cảm thấy rất nhiều việc quan trọng nhất định phải làm, nhưng lại không có năng lực để làm, lúc đó bạn sẽ vô cùng buồn bực và khổ sở. Khi chúng ta có cơ hội đi thúc đẩy văn hoá truyền thống để lợi ích cho mọi người, quay đầu nhìn lại, cuộc đời của chính mình trước đây không khéo dùng cho tốt, năng lực vừa không đủ, vừa không giúp được gì thì trong tâm lúc này sẽ rất khó chịu. Giống như nhìn thấy một người sắp chết đuối rồi mà bạn lại không biết bơi, không có cách gì cứu họ. Khi nhìn thấy trẻ nhỏ nhất định phải được dạy dỗ thật tốt, lúc này chúng ta lại không có học vấn, không có trí huệ, thì đó sẽ là nỗi ân hận lớn nhất của đời người. Cho nên, chúng ta không nên để cho cuộc đời xảy ra nỗi ân hận như vậy, phải nhanh chóng tích cực nỗ lực nâng cao trí huệ của bản thân. Chỉ cần có trí huệ, vấn đề của nhân sinh đều có thể nắm bắt được điểm mấu chốt để giải quyết.
Việc quan trọng nhất của đời người không phải là kiếm tiền mà là khai trí huệ, tăng trưởng trí huệ. Không có trí huệ thì đời người sẽ bỏ lỡ cơ hội tốt, chỉ riêng việc thu dọn những quyết định sai lầm này cũng đã tiêu hao đi cả nửa đời người rồi. Do đó, việc quan trọng đầu tiên để quy hoạch đời sống chính là học tập, phải trưởng thành, phải nuôi lớn trí huệ. Chúng ta nhìn xem một người sau khi tốt nghiệp đại học rồi, là vẫn chăm chỉ nỗ lực như thời sinh viên hay là không chăm chỉ nỗ lực? Rất nhiều người xem việc tốt nghiệp đại học như là nói lời “bye bye” với sách vở rồi. Kì thật, rất nhiều việc căn bản của đời người, khi ra ngoài xã hội rồi mới thật sự học tập rèn luyện, nhưng thái độ của chúng ta lại là ngừng học tập, khó trách cuộc đời càng đi càng nặng nề. Tại sao nhiều việc đều không như chúng ta tưởng tượng như thế, hơn nữa lại không biết giải quyết như thế nào, mỗi ngày mượn rượu tiêu sầu, sầu lại càng sầu thêm, tỉnh lại vẫn phải giải quyết. Đời người phải biết lấy bỏ, phải nhanh chóng dùng thêm nhiều thời gian để học tập với các bậc Thánh hiền.
Phải nên trân quý thời gian như thế nào?
Sự nghiệp của chúng ta cũng phải có mục tiêu ngắn hạn, trung hạn, dài hạn, như vậy mới biết mỗi một bước đi làm sao để bước qua, làm sao để vận dụng. Có kết quả thực nghiệm cho biết, 50% phiền não của con người là phiền não về tương lai, 40% phiền não là phiền não quá khứ, chỉ có 10% là vì hiện tại. Nhà nghiên cứu gọi tất cả những người tham gia thực nghiệm, viết lại tất cả những phiền não hiện tiền của họ, sau đó đưa vào ngăn kéo. Một tuần sau, họ lại lên lớp. Nhà nghiên cứu nói:
– Nào, bây giờ các bạn hãy lấy những việc phiền não trong tuần ra nào.
Họ vừa xem, 90% số người đều cho rằng họ không cần phải phiền não nữa. Nhà nghiên cứu nói:
– Được rồi, hãy đặt nó trở lại.
Lại trải qua hai tuần, nhà nghiên cứu lại bảo họ lấy ra, họ vừa nhìn, toàn bộ đều không cần phải phiền não nữa. Người xưa có một câu thành ngữ gọi là “Lo bò trắng răng”, điều này đã tiêu hao rất nhiều thời gian và tiền bạc của chúng ta, cho nên chúng ta phải nên nỗ lực để tăng trưởng trí huệ, dùng trí huệ để lựa chọn thì đời người mới bớt phải đi trên con đường oan uổng.