CHƯƠNG 4 - XỬ LÝ VẤN ĐỀ

9. CON TRẺ HƯ VINH THÌ PHẢI LÀM SAO?

Con trẻ hư vinh là kết quả, nguyên nhân nằm ở đâu?

Giá trị quan của người làm cha mẹ như chúng ta thiên hướng về đời sống tinh thần thì phương hướng cuộc đời của con cái mới sớm đi theo hướng này; khi người làm trưởng bối mà truy cầu hưởng thụ vật chất thì thế hệ sau sẽ sớm theo phương hướng truy cầu hưởng thụ vật chất mà phát triển. Chúng ta mong con cái sau này chú trọng vào đức hạnh thì trước tiên phải xét lại giá trị quan cuộc đời của bản thân mình xem đã chính xác chưa.

Có rất nhiều người lớn vừa nhìn thấy bé gái đã khen ngợi trước mặt rằng bé vô cùng xinh đẹp. Bé gái được bạn khen ngợi hai năm, ba năm như như vậy sẽ tạo thành kết quả thế nào? Mỗi ngày nhất định chúng sẽ mang theo cái gương nhỏ ở bên người. Có hai chị em cùng học tập ở trường mẫu giáo, bé gái thì được rất nhiều người lớn khen ngợi nó rất xinh đẹp, cho nên bé gái này thường hay lên lớp được nửa buổi thì lấy gương ra để soi một cái. Việc học tập của nó và em trai khác xa vô cùng lớn, bởi vì nó chỉ xem trọng bề ngoài, tâm tư thường thường không thể tập trung, rất để ý xem người khác nhìn nó hay không, trẻ nhỏ như vậy sau này rất dễ đi theo hướng cuộc đời hư vinh phù hoa. Cho nên, làm trưởng bối thì không được khen ngợi tướng mạo của trẻ nhỏ, không được thường khen ngợi tài năng, mà phải nên khen ngợi đức hạnh của chúng. 

Niềm vui bắt nguồn từ nội tâm mới là vui thật sự

Tôi thường hỏi các bậc phụ huynh rằng: quý vị hi vọng cuộc đời con cái của quý vị sau này như thế nào? Nếu người làm cha mẹ từ nhỏ đã bồi dưỡng tốt đức hạnh cho con trẻ, thì những đứa trẻ này nhất định sẽ rất có thành tựu, “đất nước đời này có hiền nhân[1] . Chúng ta từ trên lịch sử thì biết được, bất kỳ Thánh Triết nào lưu danh sử xanh đều có cha mẹ tốt và trưởng bối tốt dạy dỗ, đều không phải là ngẫu nhiên. Có rất nhiều phụ huynh phản hồi rằng: “Thật ra tôi cũng không hi vọng con cái thành gì cả, chỉ muốn con cái vui vẻ là được rồi“. Chúng ta phải hiểu rằng khi mục tiêu của chúng ta xác định rất thấp, thì cuộc đời con cái sẽ ở chỗ nào? “Tiêu chuẩn hạ thấp, chẳng đạt được gì[2], cho nên cha mẹ phải có chí hướng thì con cái mới có chí hướng.

Nhắc lại lời nói, “chỉ hi vọng con cái vui vẻ là được rồi“, tôi hỏi lại họ:

– Quý vị có đang vui vẻ không?

Khi chúng ta còn không cách gì trải qua thân tâm vui sướng thì làm sao mà kì vọng con cái thân tâm vui sướng được! Rất nhiều người cũng nói cuộc đời chính là muốn trải qua vui vẻ một chút, rốt cục như thế nào mới là vui vẻ thật sự? Nhà Phật nói nhân sinh có Tam Khổ, Bát Khổ; trong đó tam khổ chính là nói “khổ khổ, hoại khổ, hành khổ“. Mà niềm vui người thế gian đang truy cầu đều là ở chỗ nào? Hoại khổ. Hiện nay rất nhấn mạnh đến hoạt động giải trí, mấy nghìn năm lịch sử của chúng ta, có nhấn mạnh về hoạt động giải trí không? Không! Tại sao người phương Tây phải hoạt động giải trí? Điều này rất đáng để chúng ta suy nghĩ. Bởi vì công việc của họ rất là khổ sở, cho nên phải nghỉ ngơi một chút. Rất nhiều người khi đi làm vào ngày Thứ Hai đều có hội chứng ngày đầu tuần, vì sao vậy? Rất ngại, lại phải làm việc. Thế nhưng người đọc sách thời xưa của chúng ta, nếu như họ là người làm quan, họ có cảm thấy rất khổ sở không? Người làm quan có thể vì nhân dân phục vụ, họ cảm thấy rất sung mãn. Bởi vì phong khí nhân dân rất thuần phác, họ không phải xử lý nhiều việc lặt vặt, họ có thể du sơn ngoạn thuỷ, hoà cùng một thể với đại tự nhiên, thân tâm khinh an.

Hoạt động giải trí của người hiện nay là như thế nào? Chúng tôi dẫn theo lớp học, mỗi lần đi du lịch, đề xuất một số địa điểm với trẻ nhỏ, hi vọng chúng có thể tiếp xúc nhiều nhiều với đại tự nhiên, nhưng trẻ nhỏ chẳng bao giờ để ý tới đại tự nhiên, chúng muốn đi đâu? Đều nghĩ tới công viên giải trí. Bước vào công viên giải trí, bọn trẻ sẽ chơi mấy trò chơi như trò chơi như:  từ trên cao mấy trăm mét, sau đó lại đột nhiên rơi xuống, lúc chơi thì hét lớn. Con người rất đáng thương, tự chuốc lấy khổ, tiêu tiền để tìm mua nỗi khổ. Tại sao lại như vậy? Nội tâm không có niềm vui thật sự, rất trống rỗng, thích tìm kích thích, giống như là hít ma tuý vậy, hít một hít cảm thấy dễ chịu nhiều rồi, kết quả trải qua mười phút sau lại cảm thấy rất trống rỗng.

Tôi nhớ có một lần dẫn học sinh đi ra ngoài, nhìn thấy chúng chơi như vậy, tôi ở đó nhìn không nổi, trong tâm tôi nghĩ: thật sự có vui sướng như vậy không? Tôi thử lên ngồi một chút ở cái đu quay đó, khi nó quay thì tôi bị chóng mặt nôn ói ra. Con người thật là đáng thương, không thể nào biết được niềm vui trong nội tâm, những điều như “học rồi thường thực hành, có phải vui lắm sao[3] họ cũng không biết. Cho nên, cha mẹ, người lớn rất quan trọng trong việc hướng dẫn giá trị quan cuộc đời cho con trẻ. Khi chúng truy cầu chính là niềm vui tràn đầy ở bên trong, sau này khi chúng gặp được một số thứ không thật, không có giá trị gì, thì sẽ không sinh tâm hoan hỉ.

Mua một bộ quần áo đẹp vui sướng trong bao lâu

Người bình thường cảm thấy mua được một bộ quần áo đẹp thì họ cho rằng rất vui sướng. Xin hỏi, tiêu rất nhiều tiền để mua một bộ quần áo đắt đỏ thì có thể vui sướng trong bao lâu? Có thể hai, ba ngày, mỗi ngày đều phải mặc ra ngoài cho người khác xem một chút. Nhưng sau khi quẹt thẻ rồi, có thể là nửa tháng, một tháng lương cũng trôi theo dòng nước, có thể nửa tháng phía sau còn phải mua mì ăn liền để sống qua ngày, người như vậy có hay không? Chúng ta thấy rất nhiều thanh niên đúng là trải qua như vậy. Một số không chịu đựng nổi, đói quá, về nhà nói với cha của họ:

Cha, con hết tiền rồi!

Cha của họ rất tức giận:

– Nói với con rồi con không chịu nghe, tức chết đi mà! Nào, muốn bao nhiều tiền nói với cha.

 

Mua một chiếc xe hơi sang trọng vui sướng trong bao lâu?

Nếu một người nhìn thấy một chiếc xe hơi sang trọng mà đã động tâm đi mua thì có thể vui sướng trong bao lâu? Vui sướng một tháng, hai tháng. Mà trong cả quá trình vui sướng đó, vợ của họ đã bị đẩy vào lãnh cung, chiếc xe đó biến thành bà vợ cả. Mỗi ngày ở đó lau chùi xe, nhìn thấy vợ như không thấy, sau khi vui sướng được một, hai tháng thì khoản nợ mua chiếc xe đó phải trả trong bao lâu? Có thể phải hai năm, ba năm, cho nên khoảng thời gian phía sau có thể sẽ sống trong khổ sở của việc trả khoản vay đó. Nói thật, khi một người rất thích truy cầu những thứ hàng hiệu và đắt tiền, ví dụ như họ vừa mới mua xe mới được nửa năm, một năm, đột nhiên lại nhìn thấy có một mẫu mới xuất hiện, hoặc nhìn thấy kiểu dáng xe hơi của người khác mới hơn của họ, trong tâm của họ lại có chút mất cân bằng, tâm lại động rồi, lại muốn mua cái mới. Cho nên, thường thì khoản vay cũ còn chưa trả xong thì tiếp tục gánh khoản chi mới, cả đời biến thành nô lệ của vật chất. Không chỉ bản thân biến thành nô lệ của vật chất, có thể ngay người trong nhà cũng bị họ làm liên luỵ. Mà sự dồi dào vật chất cũng không thể có được sự tôn trọng của người khác đối với bạn, chỉ khiến cho bản thân bị rơi vào vực sâu không đáy, cho nên “dục” là vực sâu.

Mua một căn biệt thự sang trọng là khổ nhiều hay vui nhiều?

 Rất nhiều người đều cảm thấy mua một căn biệt thự sang trọng thì mới thể hiện được thân phận của mình, có người như vậy không? Có. Tổ tiên xưa đã cảnh tỉnh chúng ta “Gia tài bạc vạn[4], một ngày ăn mấy bữa? Cũng là ngày ăn ba bữa, sao phải khổ mà truy cầu những thứ hư giả như vậy! “Nhà rộng nghìn gian, nhà của bạn mặc dù có một nghìn gian phòng, đến đêm nằm xuống thì có thể chiếm được bao nhiêu không gian? “Đêm nằm sáu tấc mà thôi. Cho nên, về phương diện vật chất của con người, thật ra là vô cùng hữu hạn. Đó gọi là biết đủ thường vui[5], có thể biết đủ thì đời sống sẽ vô cùng nhẹ nhàng, đơn giản, đối với sức khoẻ thân tâm đều có ích.

Có người truy cầu biệt thự cao cấp, khi mua xong rồi, một năm ở được bao lâu? Một năm có thể đến ba, năm lần, mỗi lần chỉ ở hai, ba ngày. Thế nhưng họ cũng phải thuê một, hai người giúp họ trông coi, dọn dẹp biệt thự, một số người được mời này một năm ở bao lâu? Mỗi ngày đều ở đó, cho nên người trông coi là người đang hưởng thụ căn biệt thự này. Rốt cục ai mới là người thật sự có phước báo? Những người làm thuê được mời đến có phước báo, người chủ nhất định đang vất vả nhọc nhằn kiếm tiền đi trả nợ. Chúng ta phải thật nghiêm túc suy xét, rốt cục đời sống như thế nào mới thật sự có trợ giúp, có tác dụng điều tiết tốt đối với thân tâm của chúng ta? Đừng truy cầu hưởng thụ vật chất hư huyễn. Dục vọng truy cầu vật chất là vực sâu không đáy, cuộc đời như vậy sẽ giống như một căn nhà, bên ngoài rất đẹp đẽ, bên trong là tối om, ngay cả nơi ở cũng không ổn định, sớm muộn cũng có một ngày sẽ đổ vỡ mà thôi. Quan trọng hơn chính là người làm cha mẹ mà lấy thái độ truy cầu ham muốn vật chất thì những đứa trẻ họ dạy ra tuyệt đối không thể là ưu tú được.

Thiếu niên như thiên đường, trung niên như chiến trường, lão niên như nấm mồ, phải vậy không?

Trong quy hoạch đời sống của phương tây có xu hướng như vậy: lúc thiếu niên thì như thiên đường, lúc trung niên thì như chiến trường, lúc lão niên thì như nấm mồ. Vì sao khi thiếu niên giống thiên đường? Muốn gì được nấy, phải thuận theo cá tính của chúng, không được hạn chế chúng. Hiện nay lý luận giáo dục phương Tây đã thịnh hành hơn, dùng phương pháp giáo dục như vậy để dạy thanh thiếu niên, đây không còn là vấn đề của một khu vực, mà là vấn đề của toàn thế giới, bởi vì toàn thế giới đều dạy dỗ trẻ nhỏ như vậy. Người nước ta không tuân theo giáo pháp của tổ tiên xưa, cho nên thế hệ sau của chúng ta cũng rất khiến người ta đau đầu. “Nếu không dạy, tính dần đổi[6], dục vọng đã dưỡng thành từ nhỏ thì rất khó ngăn chặn.

Nếu bạn đi tìm hiểu xem thái độ tiêu tiền của trẻ nhỏ hiện nay thì bạn nghe thấy cũng sẽ chấn động. Rất nhiều học sinh Trung học tiêu tiền đến mức mẹ của chúng không chịu đựng được nữa, chỉ là hành động gọi điện thoại thôi cũng không biết phải tiêu hết bao nhiêu tiền, huống hồ là tiêu phí vào cái khác! Thế nhưng điều này phải trách ai? Trách cha mẹ. Trẻ nhỏ muốn gì thì cho cái đó, vậy mới làm cho chúng dưỡng thành thói quen tiêu phí như thế. Sống sung sướng như thiên đường, mua sắm rất nhiều thứ, tự tiêu phá hết phước phần của mình, dưỡng thành thói quen xấu. Rất nhiều học sinh mới hơn mười mấy, hai mươi tuổi đều đã đăng ký đến mấy cái thẻ tín dụng, quẹt hết cái này lại đăng ký cái khác, tình trạng như vậy cũng tương đối nhiều. Mục đích ban đầu khi phát minh ra thẻ tín dụng là gì? Chúng ta cũng cảm thấy dường như cái gì mới đều tốt, thật ra không phải vậy, bởi vì thiết kế của loại sản phẩm này là để khiến cho dục vọng con người không ngừng bị kéo phình ra, thường thì quẹt xong rồi sẽ hối hận về sau. Những thanh niên này còn chưa bước chân vào xã hội bắt đầu kiếm tiền mà đã mắc nợ rất nhiều, thậm chí là ngay cả niềm tin trong xã hội của họ còn chưa xây dựng mà đã bắt đầu huỷ hoại rồi.

Do vì sự bành trướng của dục vọng nên nhất định sẽ lấy phương thức kiếm tiền để thoả mãn dục vọng. Do đó mỗi ngày vì tiền mà giống như chiến trường vậy: cạnh tranh với người khác, đánh bại người khác thì mình mới có thể kiếm tiền. Rất nhiều gia đình phương Tây từ khi còn trẻ tuổi đến già đều là mắc nợ để sinh tồn, đều là mua trước rồi mới nói, thường khi công việc của họ xuất hiện sự không ổn định, những gì họ đã mua đều sẽ phát sinh biến hoá: nhà cửa bị thu hồi, rất nhiều chi phí lớn đến sau cùng trả không nổi, khiến gia đình lộn xộn lên. Giáo dục truyền thống của chúng ta ta tuyệt đối không chỉ là dạy người không phung phá mà còn nhấn mạnh cần kiệm để duy trì gia đình, yêu vật quý vật.

Người phương Tây khi đến tuổi già, bởi vì không có Hiếu đạo, cho nên người già đại đa số đều đến viện dưỡng lão để ở. Mặc dù có nhà nước cấp chi phí cho họ, nhưng chúng ta quay đầu lại suy nghĩ, những kinh phí của viện dưỡng lão này từ đâu mà đến? Có thể cũng đã tiêu đến tiền của con cháu đời thứ ba, đời thứ tư rồi. Chúng ta không nên chỉ nhìn thấy những hình ảnh đẹp đẽ bên ngoài, mà phải nhìn thấy chỗ sai lầm ở cái bản chất bên trong. Người xưa chúng ta có làm như vậy không? Tổ tiên xưa của chúng ta niệm niệm chỉ nghĩ tới làm sao để lợi ích cho thế hệ sau.

 Phương Tây không yêu cầu Hiếu đạo, trẻ nhỏ khi thành niên rồi thì cũng ít liên lạc với cha mẹ, khi cha mẹ về già thì gần như không có liên lạc. Nếu như con cái đi thăm họ được một lần, người già đó sẽ nói: “Tôi rất vui, con trai tôi vẫn chưa quên tôi.

Chúng ta nghe thấy lời nói như vậy, nội tâm cảm thấy vô cùng đáng thương, làm người ngay cả Hiếu đạo cũng quên mất rồi, cả đời miệt mài truy cầu chỉ là hưởng thụ vật chất, cuộc đời như vậy quá trống rỗng. Những người già này sống ở trong viện dưỡng lão, thường thường còn phải nghe thấy số một lẻ tám (108) đã đi rồi, số hai trăm mười sáu (216) đã đi rồi. Nhìn thấy người ở bên cạnh từng người từng người qua đời, mỗi ngày họ đều sẽ nghĩ không biết lúc nào thì đến lượt mình. Đời sống tinh thần như vậy là đang sống trong dằn vặt, dù không nhìn thấy nhưng chỉ nghe thấy thôi thì trái tim này lâu lâu cũng chẳng thể bình tĩnh.

Thiếu niên bồi phước, trung niên tạo phước, về già hưởng phước mới là trí huệ thật sự.

Quy hoạch đời sống của dân tộc ta so với người phương Tây hoàn toàn chẳng giống nhau. Chúng ta nhấn mạch lúc thiếu niên thì phải bồi phước, lúc trung niên thì phải tạo phước, lúc về già thì mới hưởng phước. Lúc thiếu niên thì phải bồi phước, chính là từ nhỏ giáo dục con trẻ phải tiết kiệm, tiết kiệm là giáo huấn của Thánh Hiền, ruộng phước từ tâm mà cày cấy. Khi con trẻ từ nhỏ tiếp nhận giáo huấn của thánh hiền, từ nhỏ đã học tập “Đệ tử quy”, niệm niệm đã vì người mà suy nghĩ, vì người mà phục vụ, thì tồn tâm của chúng đang tích luỹ phước phần, phước báo nhân sinh. Trung niên phải tạo phước, ở trong gia đình, vợ chồng hoà mục, hiếu thuận với cha mẹ, bồi dưỡng nền tảng đức hạnh cho con trẻ; ở trong xã hội, trong công việc, tận tâm tận lực tận trách nhiệm, đây chính là trung niên tạo phước. Về già hưởng phước, lúc về già, cha hiền con hiếu, con cái thành tài, con cháu đầy nhà, thân tâm khoẻ mạnh, tận hưởng thiên luân chi lạc (niềm vui của tình yêu gia đình). Về già hưởng phước mới là phước báo thật sự, đây cũng là trí huệ thật sự của nhân sinh.

Hư vinh là căn nguyên của bại gia

Tôi từng nghe thấy một trưởng bối nói rằng: trước khi ông ấy kết hôn thì cảm thấy nuôi một người vợ rất nhẹ nhàng, mỗi ngày đều ăn có một chút. Sau khi cưới vợ thì cuộc sống cảm thấy rất khó khăn, bởi vì đồ ăn rất rẻ nhưng quần áo thì rất đắt. Khi ông cùng với vợ đi mua quần áo, người vợ vừa nhìn thấy liền nói: “Mua thôi, mua thôi“, ông đứng ở bên cạnh nói “không được, không được“. Sau này ông mới hiểu được một chân tướng: trong tủ quần áo của phụ nữ vĩnh viễn thiếu một bộ quần áo. Mà chúng ta mặc quần áo, mục đích quan trọng nhất chính là giữ ấm che xấu, tuyệt đối quần áo không phải là dùng để khoe khoang bản thân, không phải là dùng để thoả mãn hư vinh.

Nghe nói có một nhóm người nữ rất có tiền, họ cùng nhau xem truyền hình xem thấy trình diễn thời trang Paris, xem xong cảm thấy có một bộ họ rất thích, ngày hôm sau đã ngồi máy bay đến Paris để mua. Nếu con người đều tiêu tiền như vậy, tiền sẽ phải như thế nào? Tiêu pha sạch sẽ, dù có núi vàng, núi bạc cũng không đủ tiêu. Tấm gương của họ làm ra như vậy, ai học được triệt để nhất? Nhất định con trẻ sẽ học đuợc triệt để. Những người như vậy còn có thể giàu được mấy đời? Giàu không quá một đời. Chúng ta mặc quần áo thì phải hợp thân phận, hợp gia đình, tuỳ theo tình hình kinh tế của chúng ta để mua quần áo, tuyệt đối không được học thói trưởng giả học làm sang [7].

Cha mẹ phải có quan điểm thẩm mĩ chính xác

Quan điểm của cha mẹ về cái đẹp sẽ ảnh hưởng để con trẻ, hiện nay con trẻ cảm thấy thế nào là đẹp? Thương hiệu nổi tiếng là đẹp. Khi họ cảm thấy thương hiệu nổi tiếng là đẹp thì cả đời này của họ sẽ biến thành nô lệ của vật chất, mỗi ngày chỉ vì muốn kiếm tiền mua gì đó, mà cuộc đời của họ thì vô cùng túng thiếu. Nếu họ cảm thấy dùng hàng hiệu thì mới là thể hiện được cái đẹp của mình, có một thân hình đẹp mới có thể thể hiện được vẻ đẹp của mình, thì họ sẽ đi phẫu thuật thẩm mỹ. Chúng ta nói đạo pháp tự nhiên, họ phẫu thuật thẩm mỹ như vậy, mặc dù nhìn có vẻ phù hợp với tiêu chuẩn đó, mũi ra mũi, miệng ra miệng, kết quả cười lên một chút cũng chẳng tự nhiên, làm cho người ta cảm thấy làn da của họ như là giả vậy. Chúng tôi từng thấy rất nhiều nhân vật nổi tiếng, vừa nhìn thấy thì chẳng hề cảm thấy đẹp gì mà còn cảm thấy toàn thân không thoải mái. Cho nên, người hiện nay là càng sống càng điên đảo, xem quần áo, khuôn mặt là tiêu chuẩn để có được sự xem trọng và tôn trọng của người khác đối với họ, đều tiêu hao thời gian vào những thứ hư vọng, hư hoa, hư vinh, cho nên nội tâm càng dần càng trống rỗng. Chúng ta xem người hiện nay, ánh mắt có thần hay không? Không có! Lúc bản thân ở một mình, dường như rất mờ mịt; nhìn thấy có người đi qua, có thể sẽ khen ngợi họ một chút, lúc này sức chú ý của họ lúc đó mới tập trung. Bởi vì cảm xúc, niềm vui của họ đều xây dựng ở việc xem liệu có nhiều người ngắm nhìn họ hay không, cuộc sống như vậy tuyệt đối không thể nói là vui vẻ được.

Giá trị quan hiện nay càng dần càng thiên lệch, tôi rất lo lắng cho họ. “Đệ Tử Quy” có một câu nói: Chỉ đức học, chỉ tài nghệ, không bằng người, phải tự gắng; Nếu quần áo, hoặc ăn uống, không bằng người, không nên buồn. Chúng ta phải nhanh chóng nỗ lực học tập giáo huấn của Thánh Hiền, quần áo không cần thương hiệu nổi tiếng, đồ ăn không cần sơn hào hải vị, không có liên quan, đây không phải là những thứ quan trọng nhất của nhân sinh. Chúng ta không nên so đo tiền bạc, không nên so đo đồ ăn, không nên so đo quần áo, phải so đức hạnh, so cái đẹp của nội tâm.

Có một bộ quần áo đẹp gọi là Đức hạnh, trải qua lâu ngày mà vẫn mới

Chúng tôi nói với trẻ nhỏ, có một bộ quần áo không dùng tiền, sẽ không bị hư hỏng, không bị cũ nát, hơn nữa theo năm tháng khi tuổi càng lớn thì bộ quần áo này càng dần càng mĩ lệ, càng ngày càng đẹp đẽ. Khi bạn mặc lên người thì người khác vô cùng cung kính, vô cùng tôn trọng với bạn, bộ quần áo này là gì? Bộ quần áo này gọi là thói quen tốt, đức hạnh tốt, hơn nữa tuổi càng lớn thì càng đẹp đẽ, càng trang nghiêm. Khi bạn làm được một điều trong “Đệ tử quy” thì bằng với việc bộ quần áo này lại dệt được một chút, bạn làm được toàn bộ “Đệ Tử Quy” rồi thì bộ quần áo Đức hạnh này sẽ dệt được vô cùng hoàn chỉnh.

Thật sự có thể làm cho cuộc đời cảm thấy thiết thực, vẻ đẹp bên trong tròn đầy chính là đức hạnh. Khi một người thật sự có đức hạnh thì không cần đi yêu cầu người khác đến tôn trọng, không cần yêu cần người khác đến khen ngợi, đến tiếp cận, mà bạn bè sẽ tự chủ động đến thân cận, bởi vì họ muốn gần người nhân đức, họ cũng muốn nâng cao đức hạnh của bản thân, lúc này sẽ là các ngôi sao vây quanh mặt trăng[8], bạn chính là một vầng trăng sáng, tất cả các ngôi sao tự nhiên sẽ đến bên cạnh bạn. Kinh nghiệm của Thánh hiền nhân nói với chúng ta, thật sự có thể kết giao được với bạn bè tốt, có thể làm cho người khác tôn kính bạn từ trong tâm, không phải là do mặc vào hàng hiệu, cũng không phải là dung mạo bên ngoài, mà là ở đức hạnh của chính mình. Con người phải sống được thành thật, phải thâm nhập căn bản làm người, phải truy cầu điều chân thật, không được truy cầu điều hư ảo.

 

[1] Giang sơn đại hữu hiền nhân xuất 江山代有賢人出。

[2] Thủ pháp hồ hạ, liễu vô sở đắc 「取法乎下,了無所得」

[3] Học nhi thời thập chi, bất diệc duyệt hồ 「學而時習之,不亦說乎」

[4] Vạn quán gia tài, nhật thực tam xan. Quảng hạ thiên gian, dạ miên lục xích.

萬貫家財, 曰食三餐; 廣廈千間, 夜眠六尺.

[5] Tri túc thường lạc 知足常樂

[6] Cẩu bất giáo, tính nãi thiên 「苟不教,性乃遷」

[7] Nguyên văn thầy Thái nói là “đấm sưng mặt để làm người béo” 打腫臉充胖子

[8] Chúng tinh củng nguyệt 眾星拱月


MỤC LỤC TOÀN SÁCH

CHƯƠNG 4 - XỬ LÝ VẤN ĐỀ